Rosetta
Oddalona o 12 km od ujścia zachodniej odnogi Nilu do morza i o 65 km na wschód od Aleksandrii Rosetta (Rashid, wym. erraszid) często jest nazywana „miastem setek tysięcy palm”. W miejscowości wznoszą się urokliwe, niedawno odnowione zabytkowe domki, zajazdy i meczety, ozdobione piękną kamieniarką i snycerką.
Historia
Rosetta jest starsza o wiele wieków od większej i bardziej szczęśliwej Aleksandrii. Pierwsze osady powstały tu w okresie protodynastycznym. Miasto nosiło wówczas miano Chito i pod tą nazwą przetrwało do czasów ptolemejskich. Potem określano je Poulbotine od świątyni Poulbotinium ku czci królowej Kleopatry, a w czasach koptyjskich – Raszit, a następnie Raszid. Europejska nazwa wywodzi się od róży (po łacinie – rosa).
W 853 r. abbasydzki kalif nakazał na miejscu ptolemejskiego miasta wznieść mury obronne. W 1249 r. przywódca krucjaty król Francji Ludwik IX Święty zdobył Rosettę. Gdy krzyżowców wyparto z Egiptu, sułtan al-Ghouri zbudował zamek, a w mieście ufundował wiele domów i meczetów Pod rządami Osmanów od początku XVI w. Rosetta zamieniła się w liczący się port handlowy. Rosetta była portem do czasu zbudowania kanału Turat al-Mahmudijja (1817— 1820), potem jej znaczenie zmalało, zaś ludność zajęła się rybołówstwem, uprawą roli i rzemiosłem.
Zwiedzanie
Ośrodek przyciągał turystów sławą Kamienia z Rosetty. Niegdyś przybysze oglądali małe, osmańskie miasteczko z 22 pięknymi, ale zaniedbanymi rezydencjami, 12 meczetami, łaźniami, młynami i zamkiem. Dopiero renowacja pod koniec XX w. przywróciła Rosetcie urok. Żadne z miasteczek egipskich nie może się pochwalić tyloma rezydencjami z rzadkich, brązowych i starannie wykonanych cegieł, których tajemnicy produkcji nigdy nie ujawniono. Zabytki: stare domy i piękne meczety są usytuowane w niewielkiej odległości od siebie. Spacer po starym centrum najlepiej zakończyć przy porcie rybackim na Nilu.
Tutejsze domy wzniesiono w stylu Delty: są strzeliste i pięknie ozdobione. Dominuje tu islamska architektura z muszarabami o geometrycznych wzorach.
Wąskie fasady pokrywają malowidła i inskrypcje w kolorze czerwonym, białym i czarnym. Każdy dom ma na dziedzińcu fontannę (sebil). Do środka światło wpada przez świetliki na dachach. Najwięcej takich domów można znaleźć niedaleko dworca. Jednym z nich jest Bajt al-Ramadan, na rogu ulicy. Warto też zobaczyć XIX-wieczną piętrową publiczną łaźnię Hammam Azuz.
W miasteczku jest jeszcze kilka takich budowli, np. dom al-Qanadili z ciekawie ozdobionymi murami i dom Thabel (1709), jeden z najstarszych w mieście, oraz dom al-Manadili.
Ich narożniki są wklęsłe, a dopiero pod dachem przybierają zwykły kształt.
Warto obejrzeć meczet Al Mahali z wysokim minaretem i wnętrzem z pięcioma nawami podzielonymi niewysokimi, pochodzącymi z odzysku kolumnami, na których wspierają się łuki. Równic interesujący jest niedawno odnowiony młyn Abu Szahim z wielkimi żarnami z drewna.
W odległości 7 km od miasta wyrasta fort Kaitbeja wzniesiony w 1479 r. do obrony przed Europejczykami.
W czasie wyprawy napoleońskiej warownię wzmocniono – jako materiału używano kamieni z Górnego Egiptu. To wówczas właśnie, w tym miejscu, znaleziono słynny Kamień z Rosetty.