Religia Egiptu

Muzułmanie stanowią 93% ludności Egiptu. Drugą co do wielkości religią jest chrześcijaństwo obrządku koptyjskiego, wyznawane przez Koptów, mieniących się prawdziwymi potomkami starożytnych Egipcjan.

Religia starożytnego Egiptu.

Religia egipska, skomplikowany konglomerat wierzeń, mitów i magii, jest trudna do zrozumienia dla człowieka wychowanego w tradycji śródziemnomorskich mitologii klasycznych. Już Grecy i Rzymianie, uważający Egipcjan za najbardziej religijny naród na świecie, dziwili się, jak można się modlić do bóstw przybierających formy zwierzęce. Często też w swoim duchu interpretowali egipskie mity i wyobrażenia. Dziś w oparciu o oryginalne teksty, na nowo zinterpretowane opisy greckich i rzymskich uczonych oraz analizę zabytków kultury materialnej, można się pokusić o rekonstrukcję egipskich wierzeń. Jednak niestety, wiele elementów łamigłówki już nie istnieje, a część została ułożona hipotetycznie, stąd tak wiele znaków zapytania. Religia starożytnych Egipcjan była politeistyczna, choć wielu badaczy sądzi, że wśród kapłanów od wieków panowało przekonanie o jedynym stwórcy wszechświata, zaś istniejący panteon był tylko uproszczonym sposobem przedstawienia jego wielorakich aspektów. Byli w nim bogowie pełniący funkcję głównych bóstw państwa, jak Horus, Re, Ptah czy Amon, a także lokalne bóstwa domowe, ukochane przez lud i długo czczone. Konserwatyzm Egipcjan, skłonnych zadowolić się praktycznymi osiągnięciami minionych wieków, tłumaczy występujący w ich religii synkretyzm. Bóstwa łączono, by stworzyć jeden byt, stąd jedynie niezbyt istotne elementy wierzeń uległy zmianie w ciągu czterech tysiącleci. Cechą charakterystyczną religii egipskiej było ukazywanie bóstw pod postacią zwierząt. Egipcjanie pojmowali świat jako istotę żyjącą, z której żadna część nie mogła być wyłączona, stąd wspólna egzystencja obejmowała bogów, ludzi zwierzęta i całą przyrodę.
Powstanie świata i narodziny ludzi tłumaczyły różne kosmogonie: heliopolitańska, hermopolitańska i memficka, powstające w różnych ośrodkach kultowych i kreujące swoje bóstwo na stwórcę świata. Od początku wierzenia skupiały się wokół osoby władcy, który pośredniczył między światem ludzi i bogów, sprawując również funkcję najwyższego kapłana. W początkowym okresie Starego Państwa faraon był żywym wcieleniem Horusa. Od czasów III dynastii władcy stawali się również synami i następcami Ozyrysa. Za V dynastii władcy otrzymali przydomek „syn słonecznego boga Re”, co czyniło ich jedynymi osobami odpowiedzialnymi przed najwyższym bóstwem państwowym. Władca jednak nie stał ponad prawem: był gwarantem jego przestrzegania. Czynności sakralne predestynowały go do tego, by odpowiadał za przestrzeganie porządku i ładu Maat, a swoją postawą zabezpieczał kraj przed Chaosem. Od jego postawy oraz złożonych ofiar zależało, czy stały porządek świata odnowi się następnego ranka.

Mahomet i islam

Początki islamu wiążą się z osobą Mahometa (Muhammad ibn Abd Allah ibn Abd al-Muttalib; wielu muzułmanów uważa, że jedyną formą imienia proroka jest Muhammad), członkiem plemienia Kurajszytów z rodu Banu Haszim, który był twórcą i jedynym prorokiem tej religii. Około 610 r. miał w jaskini niedaleko Mekki doznać objawienia i otrzymać zadania od anioła Gibrila. Zasady nowej religii nie spodobały się arystokratom z Mekki: monoteizm zagroził ich interesom związanym z obrządkami politeistycznymi. W 622 r. gmina Mahometa zbiegła do miasta, które potem nazywano Medyną. Hidżra stanowi początek nowej ery i muzułmańskiego kalendarza.
Przez cały okres objawień powstawał Koran, którego poszczególne sury prorok dyktował skrybom. Po śmierci Mahometa przywództwo przejął Abu Bakr, ojciec ukochanej żony Mahometa – Aiszy, solidarnie obrany kalifem. Następnie przywódcami obrano kolejnych trzech kalifów Po nich nastąpiły dwie dynastie: Umaj[jadów (661-750) i Abbasydów (750-1258). Gdy władzę przejęli kalifowie z dynastii Umajjadów, rozpoczął się rozłam w łonie islamu na sunnitów, popierających kalifów, i szyitów. Mahomet uważał, że jest ostatnim, dopełniającym prorokiem Boga, którego przekaz zamyka na zawsze komunikację między ludźmi a niebem. Przedtem Bóg mówił do wielu proroków o imionach: Adam, Abraham (Ibrahim), Mojżesz (Musa) i Jezus (Isa); dopiero Koran miał przynieść ostateczne objawienie.

Islam

Islam to druga pod względem liczby wyznawców religia monoteistyczna, którą według szacunków wyznaje 20% ludności świata (ok. 1,4 mld).
W języku arabskim słowo „islam” oznacza „poddanie się Bogu”. Początkowo była to religia ludów arabskich. Z Arabii wraz z wojskami islam powędrował na zachód przez północną Afrykę, na wschód, do Azji Środkowej i północnych Indii, oraz na Filipiny i do Indonezji. Dotarł również do Europy, na Półwysep Iberyjski (do czasów rekonkwisty), do Albanii i Bośni oraz czasowo na Sycylię i do Grecji. Początkowo w Egipcie nie było nacisku na konwersję na islam, jedynie kalif al-Hakim zasłynął z braku tolerancji i niszczenia kościołów Dopiero w XIII w. większość Egipcjan zaczęła wyznawać islam, a niektóre obszary przeszły na nową religię dopiero podczas panowania tureckiego.
Tradycje i obyczaje islamskie Sufizm to sposób interpretacji Koranu, nie do końca akceptowany przez ortodoksyjnych imamów. Kładzie on nacisk na większy stopień przeżywania wiary, niż na jej walory intelektualne. Sufici chcą się zbliżyć do Boga poprzez przeżycia mistyczne (trans). Choć Koran zakazuje życia zakonnego, bractwa stosują ascez, (np. bractwa Rifai, Ahmadiya i Shadhiliya).
Szajchowie (sheikh) w sufizmie są nauczycielami, mistrzami, którzy mają za zadanie kierować ucznia ku Bogu. Służą pomocą w rozwiązywaniu codziennych problemów ucznia, jak też – w odróżnieniu od imama lub kadiego (znawcy prawa) – mogą interpretować sny i udzielać porad duchowych. Szajch jest dla ucznia kimś bliskim; tytuł zazwyczaj przyznaje się osobie żyjącej w aurze świętości. Potomkowie proroka, nawet bardzo daleko z nim spokrewnieni, są otaczani wielką czcią, a ich imiona poprzedzają tytuły sayid (pan) bądź sayida (pani).

Koptowie

Koptowie, potomkowie rdzennych mieszkańców Egiptu, to określenie wiernych Kościoła koptyjskiego (ortodoksyjnego i katolickiego), których jest najwięcej w Egipcie i Europie Zachodniej (diaspora). Ich językiem liturgicznym jest martwy koptyjski, używany jeszcze w XVII w. Dziś Koptowie mówią po arabsku, są zwykle lepiej wykształceni i nieco bogatsi niż inni Egipcjanie, bo zajmują się handlem i uprawiają wolne zawody (sędziowie, adwokaci). Od czasów pojawienia się w niepodległym Egipcie fundamentalistów muzułmańskich są prześladowani.