Inne piramidy

Tak zwane Wielkie Piramidy w Gizie i Sakkarze nie kończą listy tych wspaniałych zabytków wzniesionych w okolicach Kairu. Wzdłuż zachodniego brzegu Nilu ciągną się nieprzerwanie na południe kolejne nekropole.

Piramidy w Zawijat al-Arjan

Mniej więcej w połowic drogi między Gizą a Sakkarą, ok. 3,5 km od świątyń solarnych w Abu Ghurab i Abu Sir, wznoszą się piramidy w Zawijat al-Arjan (Zawiyat al-iAryan). Ogromne znaczenie mają przede wszystkim dla egiptologów. Aby je zwiedzić, trzeba uzyskać pozwolenie.
Około 5 km od Gizy widać bardzo zrujnowaną grupę piramid. Budowle (schodkowe), znane pod nazwami Niedokończona Piramida, należąca do faraona Nebka-Re (III dynastia), i Piramida Warstwowa faraona Chaba (III dynastia), pochodzą z wczesnego okresu archaicznego.
Są od siebie oddalone o niecałe 1,5 km. Ze względów bezpieczeństwa nic udostępnia się turystom wnętrz obiektu.

Abu Ghurab

Do świątyń solarnych w Abu Ghurab, usytuowanych na północny wschód od piramid w Abu Sir, najłatwiej dojechać konno lub taksówką wzdłuż kanału.
Na płasko ściętym wzgórzu widać ruiny sanktuarium słonecznego, wzniesionego za czasów faraona Niuserre (V dynastia) i sanktuarium faraona Userkafa (niemal całkowicie zniszczone, niedaleko piramidy Sahure), postawione ku czci heliopolitańskiego boga Słońca Re. Nad samym kanałem stoi budowla o kolumnowym portyku. Główna świątynia Niuserre była oddalona o ok. 100 m.
Otaczają ją pozostałości muru (ok. 100 m na 74 m), w którego centrum wznosił się słoneczny obelisk (benben) oblicowany wapieniem z Tury (niegdyś miał 70 m wysokości). Do dziś widać ołtarz ofiarny z olbrzymiej alabastrowej bryły. Jest też potężny cokół obelisku o pochyłych ścianach oraz dziewięć alabastrowych basenów na krew zwierząt ofiarnych. Większość reliefów przechowuje muzeum w Berlinie.

Piramidy w Abu Sir

Abu Sir (Abu §Tr) to zespół piramid władców V dynastii (XXV-XXIV w. p.n.e.). Dojechać tu można taksówką drogą wzdłuż kanału, konno przez pustynię lub w ramach wycieczki objazdowej. Najważniejsze budowle rozciągającej się tuż za wioską nekropoli to: piramida Neferirkare i świątynia grobowa (V dynastia), piramida Sahure i świątynia grobowa (V dynastia), piramida Niuserre (V dynastia). Wznoszą się tu także piramidy królowych.
Na terenie wciąż są prowadzone wykopaliska. Od 1999 r. do Abu Sir, dokąd wiedzie nowa asfaltowa droga, przyjeżdżają wycieczki zorganizowane.

Piramida faraona Sahure

Do wysuniętego najdalej na północ kompleksu piramidy faraona Sahure prowadziła ok. 200-metrowa rampa. Dolna świątynia mimo zniszczeń zachowała się w niezłym stanie. Dolną część rampy zdobią reliefy przedstawiające wydarzenia z czasów Sahure oraz sceny religijne. Górna świątynia grobowa ma dziedziniec centralny, gdzie stało kiedyś 16 kolumn palmowych z czerwonego granitu.
W korytarzu wokół dziedzińca zachowały się reliefy z królem na łowach lub składającym ofiary bogom.
Na południe od świątyni stała mała piramida kultowa. Główna piramida jest bardzo zrujnowana. Pierwotna wysokość wynosiła ok. 48 m, bok podstawy miał 78 m, a kąt nachylenia ścian – 50° 36’.
Do budowy wykorzystano pośledniej jakości wapień z miejscowego kamieniołomu. Wnętrze nie jest udostępnione zwiedzającym.

Piramida faraona Neferirkare

Tuż obok wznosi się kompleks grobowy Neferirkare, trzeciego władcy V dynastii i następcy faraona Sahure. Gdyby ukończono piramidę, miałaby 70 m wysokości. Częściowo zachowała się świątynia grobowa, gdzie stały kolumny z głowicami typu lotosowego. Bok podstawy piramidy ma 106 m. Niewiele zachowało się z oblicowania (dolne partie z czerwonego granitu). Wejście do wnętrza (niedostępne) znajduje się po północnej stronie budowli.
Stolica starożytnego Egiptu, niedaleko wioski Mit Ruhajna (Mit Rahina), to obowiązkowy punkt programu wielu wycieczek. Z wielkiego wspaniałego miasta pozostały jedynie nikłe ślady i pamiątki, które zgromadzono w muzeum na wolnym powietrzu.
Według tradycji ośrodek został założony ok. 3100 r. p.n.e. przez Narmera, jako Ineb-hedż („Biały Mur”). Od III dynastii stolica nosiła nazwę Het-ka-Ptah („Dom duszy Ptaha”). Ptah był jej bóstwem opiekuńczym. Czczono go w jego sanktuarium z lwią boginią Sachmet i bogiem Nefertumem, przedstawianym jako dziecko na kwiecie lotosu. Obecna nazwa -Memfis, pochodzi od zgrecyzowanej formy nazwy pobliskiej piramidy Pepi I – Men-nefer-Pepi. Określała najpierw otoczenie piramidy, a potem pobliskie miasto – wówczas skrócono ją do Men-nefer („Piękne miejsce”). Około 350 r. cesarz Teodozjusz rozkazał zburzyć świątynie pogańskich bóstw. Jeszcze w średniowieczu ruiny wprawiały w zdumienie. Całkowita destrukcja nastąpiła w XVIII w., kiedy pozostałości zaczęto wykorzystywać jako kamieniołom i wznoszono z nich meczety oraz pałace Kairu. Do dziś zachowały się jedynie szczątki fundamentów świątyni Ptaha i Serapejonu, ruiny pałaców Merenptaha i wielkie posągi, w tym alabastrowy sfinks (Totmesa II lub Amenhotepa II) oraz leżący kolos Ramzesa II. Prace wykopaliskowe utrudnia wysoki poziom wód gruntowych.