Dajr al-Madina

Nazwę tę (Deir al-Medina; Dayr al-Madinah oznaczającą po arabsku Klasztor Miasta, Klasztor Miejski) nosi wioska w dolinie między Ramesseum i Medinet Habu. W starożytności osada nosiła miano Miejsca Prawdy lub Miejsca Porządku (Set-Maat). Zamieszkiwali ją robotnicy zatrudnieni przy budowie królewskich grobowców w Dolinie Królów w okresie pomiędzy wczesną XVIII dynastią a późnym okresem Ramessydów. W jej skład wchodziło ok. 70 niewielkich domostw i rodzinnych rezydencji, położonych w dziewięciu wydzielonych dystryktach. W czasach rozkwitu za XIX dynastii w osadzie, żyło 120 robotników, co z rodzinami dawało społeczność dochodzącą do 1200 osób. Do wioski należała nekropola z grobami rzemieślników i nadzorców budów oraz świątyniami. Nic wiadomo dokładnie, kiedy osada powstała. Cegły z muru zewnętrznego noszą stemple z czasów panowania Thotmesa I, ale mogła zostać założona dużo wcześniej, bo do wioski należy świątynka kultu Amenhotepa I. Do naszych czasów przetrwały resztki domów z czasów od XVIII do XX dynastii. W okresie amarneńskim wioska pozostawała opuszczona. Być może rzemieślnicy zostali zmuszeni do wywędrowania do Achetaton, a powrócili w czasach Horemheba. Osadę powiększono wtedy według rygorystycznego planu urbanistycznego, a pojedyncze groby zastąpiono grobowcami rodzinnymi na wzgórzu zachodnim.
Wykopaliska wydobyły na światło dzienne nie tylko pozostałości po domach, ale tysiące artefaktów, na podstawie których da się odtworzyć życie mieszkańców osady. Społeczność Miejsca Prawdy składała się z robotników i rzemieślników zatrudnionych przy wykuwaniu i zdobieniu grobów królewskich i egipskich notabli. W czasach Ramessydów osada rozbudowała się i przybyło ok. 50 domostw. Do części rzemieślniczej przylegała od północy dzielnica, gdzie mieszkali nadzorcy i kierownicy robót. Domy wznoszono z cegieł mułowych na kamiennej podmurówce. Składały się przeważnie z czterech pomieszczeń, wewnętrznej klatki schodowej na taras lub do pokoi na piętrze i czasami z piwnicy. Sufit i dach budowano z pni palmowych, wewnętrzne ściany pokrywał pobielany i malowany tynk. Podłogę układano z kamieni. Wiele domostw miało domowe kaplice, gdzie czczono przodków. Oddawano też cześć bogini Meretseger, patronce nekropoli tebańskiej. Główny pokój oświetlało niewielkie okienko. Część magazynową wykorzystywano jako miejsce do spania. Kuchnia mieściła się na otwartej przestrzeni na tyłach domu. Rzeczy osobiste przechowywano w koszach z łodyg papirusów lub łoziny i glinianych dzbanach, podobnie jak żywność i napoje. Domostwa niewiele różniły się od domów na współczesnej wsi egipskiej. Nie było podwórek, a zwierzęta trzymano poza murami miasta.
Wioska była zorganizowana na wzór osad typu wojskowego, a jej mieszkańców trzymano w izolacji, bo znali tajemnice grobów królewskich. Ich bogactwo i wysoki status miały swoją cenę: nie mogli swobodnie dysponować swoim czasem i opuszczać osady, a miejsce zamieszkania wyznaczała przynależność do odpowiedniej brygady. Jedną z dzielnic zamieszkiwała „ekipa prawa”, a drugą -„ekipa lewa”, pracujące na zmianę. Na końcu ulicy znajdowała się strzeżona i zamykana na noc brama. Pierwszy kryzys dotknął mieszkańców pod koniec XIX dynastii. Trudności gospodarcze i niekompetencja urzędników odpowiedzialnych za zaopatrzenie doprowadziły do niepokojów. Zamieszki i wojny domowe u schyłku XX dynastii spowodowały kryzys, a sytuację pogorszył strajk rzemieślników, którzy w 29. roku panowania Ramzesa III (XX dynastia) nie otrzymywali przysługującej im zapłaty. Początkowo robotnicy nie współpracowali ze światem przestępczym w okradaniu grobowców, ale z czasem ich morale podupadło i coraz częściej uczestniczyli w nocnych eskapadach po skarby. Za Ramzesa IX rabunek grobów stał się dochodowym, a przy tym niemal bezkarnym procederem. Gdy rzemieślnikom zagroził najazd Libijczyków, przenieśli się w pobliże Medinet Habu. Osada opustoszała, odwiedzano jedynie jej świątynie i kapliczki. Ochraniał ich arcykapłan Amona z Medinet Habu i tak przetrwali do czasów ptolemejskich, gdy w północnej części osady wznieśli niewielką świątynię Hathor. W czasach koptyjskich stała się ona klasztorem, od którego wzięła się arabska nazwa osady.