Grafhýsi Tútankhamons
Uppgötvun grafhýsisins Tutankhamun
Howard Carter var ekki fornleifafræðingur að mennt, þegar hann tók að sér að vinna fyrir Carnarvon lávarð. George Edward Stanhope Molyneux Herbert, fimmti lávarður Carnarvon, bifreiðastjóri, sérvitringur og áhugafræðingur, hann neyddist af læknum til Egyptalands. Að drepa leiðindi, ákvað að leita að nokkrum minjum og svo inn 1907 r. rannsóknarvinna hófst. Carter hafði brag, að dalur konunganna, viðurkennd af Theodore Davis sem rannsóknarsvæði, felur samt mörg leyndarmál. Ár liðu, þar sem Carter leitaði árangurslaust í gegnum ósnortnu brotin sín. Í lok tímabilsins 1921-1922 Carnarvon ákvað að ljúka verkinu, en Carter bað umbjóðanda sinn fyrir lokatímabilið. 1 Leitin var hafin á ný í nóvember. Ósjálfrátt fannst stiginn í stiganum, þá var pússaður veggur með ógreinilegum innsiglum afhjúpaður. Tveimur vikum síðar, Carnarvon og dóttir hennar, frú Evelyn Herbert, kom til Luxor.
Grafhýsið var opnað. Neðstu innsiglin töluðu, það er grafhýsi Tutankhamun, en aðrir greindu frá því að gröfinni var lokað aftur eftir innbrotið. Hvað er eftir inni? Þegar stíflan var fjarlægð og gangurinn kom í ljós, önnur hurðin birtist fyrir framan fornleifafræðingana. Carter sló gat og stakk kerti í það, og eftir nokkra stund sá hann gljáa af gulli. Þeir fóru inn í forsalinn með Drottni og Lady Evelyn og sáu minnisvarðana. Á öðrum degi, eftir að hafa sett upp raflýsingu, raunveruleg fornleifavinna er hafin. Carter ákvað að skjalfesta hvern hlut sem fannst, ekki aðeins eftir að hafa tekið hann út, en einnig á staðnum. Minjarnar hafa verið númeraðar, sem þeir voru myndaðir af. Opnuðu þau þrjú þriðja herbergið með leynd yfir nóttina – grafhólfi? Það er ekki vitað. Eftir opinberu opnunina rákust vísindamenn á gylltar kapellur. Að taka þá í sundur, það þurfti mikla fyrirhöfn. Liðið var að stækka.
Fagmenn komu frá Metropolitan safninu til að hjálpa til við að hreinsa gröfina, viðhald og skjöl. Það tók næstum því Carter og áhöfn hans 10 ár. Carter lét ekki tæma gröfina fljótt þrátt fyrir þrýsting frá mörgum, m.in. Carnarvon og vinir hans og yfirvöld í Egyptalandi. Kings og Queens, forsetar og forsætisráðherrar fóru varlega, að það sé á ábyrgð rannsakandans að sýna þeim um fundinn. Blaðamenn skrifuðu hiklaust út vitlausa vitleysu um uppgötvunina. Þegar Carnarvon, til að laga þvingað fjárhagsáætlun, hann seldi Times réttinn á lýsingunni, blaðamenn hefndu sín, finna upp fræga bölvun faraós.
Óvænt andlát Carnarvon reyndist vera hörmung. Carter, stunda verkið í rólegheitum, meðan drottinn tókst á við embættismenn og fjölmiðla, var ýtt í framljósið. Það var umfram mannlegan styrk, sem átti í nægum vandræðum með að varðveita fundinn.
Nú varð hann samt að berjast við fólk og þjóðsöguna. Átök hófust – með samstarfsmönnum, við egypsk yfirvöld. Carter var bannað að vinna í gröfinni, en eins og óbætanlegt í 1925 r. fengið nýtt leyfi. Verkið stóð yfir í sjö ár, og það tók Carter það sem eftir var ævinnar að læra og undirbúa gripina til að sýna heiminum.
W 1933 r. síðasti hluti verksins við gröfina er kominn út, og allt til dauðadags vann Carter að skýrslunni. Hann dó næstum gleymdur 2 merki 1939 r. í London. Heimili hans í West Thebes varð eign Metropolitan safnsins, sem ætlar að breyta því í Carter safnið.
Grafhýsi Tútankhamons (KV62)
Get heimsótt daglega 400 ferðamenn (200 fólk á morgnana og 200 seinni partinn), Æðsta ráð fornminja ákvað að takmarka fjölda fólks. Frá 1 desember 2007 r. gröfin er líka lokuð á milli 12.00 a 13.00. Grafhýsi frægasta konungs í Egyptalandi til forna er ekki áhrifamikill að stærð, né auðurinn af skreytingum. Birtingarnar sem fylgja heimsókninni bæta ekki miðaverðið, því margir ferðamenn fara ekki inn á KV62 nýlega. Engu að síður er enn fjöldinn hér, dregist að af goðsögninni um bölvun Faraós, tilbúinn af blaðamönnum, sýn á mikla gripi og grátbroslega sögu um barn faraó sem myrtur var myrtur. Þrátt fyrir uppgötvunina í 1922 r. næstum ósnortin gröf, lítið er vitað um þennan höfðingja. Tutankhamun kann að hafa verið sonur Smenkhkare og einn af prinsessunum (Meritre?), aðrir benda á Amenhotep III og Teje drottningu eða Amenhotep IV Akhanton og konu hans í annarri röð Kiyi. Það er trúað, að hann var í Akhetaton fyrstu tvö árin sem hann stjórnaði, síðar flutti hann höfuðbólið eða hluta þess til Memphis. Engu að síður einbeitti hann sér að byggingarstarfsemi í Theban hverfinu. Tutankhamun dó líklega seint í ágúst og var jarðsett í byrjun nóvember. Útsýnið ríkir, að þegar hann lést átti hann 18-19 ár, þó sumir segi um aldur 23-27 ár. Síðasta kenningin um andlát hans tengist tölvusneiðmynd af múmíunni, sem sýndi miklar skemmdir á hné (sýkt sár). Kannski lenti drengurinn í slysi eða slasaðist. Morðið á eftirmönnum hans á Tutankhamun virðist ekki hafa neinn raunverulegan réttlætingu. Skemmdirnar á höfuðkúpunni áttu sér stað við mummification, höggi á höfuðkenninguna er því sleppt. Stjórnartíð Tútankhamons var stuttur og enginn tími gafst til að byggja stærri gröf. Uppsöfnun útfarargjafa er undarleg, og sum þeirra, þar með talinn kaldhæðni, þau voru greinilega ætluð einhverjum öðrum. Sumar tölur hafa áberandi kvenbrjóst…
Mörg rit hafa verið skrifuð um gröf Tútankamons, svo vísindalega, sem og þeir sem leita að ódýri tilfinningu. Hann fann gröfina 4 Nóvember 1922 r. Enski fornleifafræðingurinn Howard Carter, að vinna í þágu fornleifafræðings – Lord Carnarvon. Grafhýsið gæti hafa verið ætlað einhverjum tignarmönnum, t.d.. arcykapłana Skaft (Ai) og var aðlagaður fyrir konung. Burtséð frá inngangsstiganum liggur hallandi gangur að forsalnum og viðbyggingunni, og svo, á hægri hönd, í lækkaða grafhólfið með viðbótarhólfi sem kallast ríkissjóður. Þessum tveimur hólfum mætti bæta við þegar dauða höfðingjans dó. Aðeins grafreiturinn hefur skreytta veggi. Uppgötvun næstum heilrar grafhýsis og fagleg könnun hennar hefur auðgað söfn með einstökum sýningum, en þeir lögðu ekki mikið af mörkum til vitneskju um lok átjándu ættarveldisins.
Fannst yfir 3500 jarðarfarargjafir. Í grafreitnum, opnað opinberlega 17 Febrúar 1923 r., þar voru fjórar gullkistukapellur með sarkófaga inni. Ysta bringukapellan hafði engin innsigli, að fornu ræningjarnir brotnuðu. Rýmið milli kapellanna voru upptekin af ýmsum hlutum. Niðurbrot kapella, Opnun kaldhæðans og kistanna sem og flokkun minjanna tók tæpa átta mánuði, vegna þess að allir hlutirnir lágu í mikilli ringulreið meðfram norðurveggnum. Í einni kistunni voru tvær litlar mannkistur sem innihéldu múmískar fóstur konungsdætra. Einnig fannst lítil kista með áletrun með nafni Teje drottningu. Inni var hárlás sem líklega tilheyrði ömmu minni
Tutankhamona. Athyglisverður hlutur var hnífur með járnblaði (sjaldgæfur á bronsöld) með ríkulega innfelldri gullhylju og slíðri.
Málverkin í gröfinni eru varin með glerúðum. Hurð liggur að gröfinni, sem Carter uppgötvaði. Gangur liggur niður. Að loka hurðinni aftur sýndi að þjófarnir höfðu rofið frið grafarinnar. Eftir að komið er í forsalinn endar leiðin sem er í boði fyrir ferðamenn. Næst er grafhólfið, hvar í kvarsít sarcophagus og fyrsta (tré) kistan hvílir mömmu unga konungs. Litríku málverkin sýna útfararferð Tútankhamons með kistu á rennibekknum, eftir seinni kjólinn fagnar Eje munnopinu. Tutankhamun er sýndur hér sem Osiris. Nöfn Tutankhamun og Eje voru sett fyrir ofan höfuð þeirra í konunglegum töskum, sem sannar, að höfðinginn tók við af Eje. Svo kemur Tutankhamun í skikkju dauðlegs konungs sem Nut heilsar og kemur í heim guðanna. Til vinstri var konungur í höfuðfatinu kallaður nemes, gangandi fyrir framan ka sinn (með hendur og fugl á höfði), er Osiris velkominn í undirheima, við hvern á að samsama þig. Langt til vinstri, á vesturveggnum, heilagur bátur Re með guðinum Chepri er dáður af bavíönum (brot úr Amduatbókinni). Til hægri má sjá óskýr málverk á suðurveggnum, þar sem konungur í reipi, skálar í flokki Hathors – Lady of the West, Anubis og Isis koma inn í goðalandið. Hluti af málverkinu var eyðilagt þegar gullkapellurnar voru fjarlægðar.
Í frekari hliðarherbergjum, við hliðina á forsalnum og óaðgengileg gestum, flestar legsteinsgjafir faraós voru staðsettir.